Αγκαλιάζοντας τον κατακερματισμένο εαυτό: Μια υπαρξιακή οπτική.

Στην υπαρξιακή φιλοσοφία, η ιδέα της ανθρώπινης ύπαρξης θεωρείται συχνά εύθραυστη, ατελής και διαρκώς μεταβαλλόμενη. Η έννοια αυτή μας υπενθυμίζει ότι η ζωή δεν είναι ένα γραμμικό ταξίδι προς την ολότητα, αλλά μάλλον μια συνεχής διαδικασία του γίγνεσθαι. Οι ταυτότητές μας, όπως και τα μονοπάτια που ακολουθούμε, δεν είναι σταθερά ή προκαθορισμένα, αλλά διαμορφώνονται και αναδιαμορφώνονται διαρκώς από τις επιλογές που κάνουμε και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Οι υπαρξιστές φιλόσοφοι, όπως ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ και ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, τόνισαν ότι η ύπαρξη προηγείται της ουσίας. Με άλλα λόγια, δεν γεννιόμαστε με έναν έμφυτο σκοπό ή ταυτότητα, αλλά είμαστε υπεύθυνοι για τη δημιουργία νοήματος στη ζωή μας. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Η υπαρξιακή οπτική αναγνωρίζει ότι η ζωή είναι συχνά κατακερματισμένη, αφήνοντάς μας να νιώθουμε συντετριμμένοι ή αποκομμένοι από την αναζήτηση νοήματος. Είναι σε αυτές τις στιγμές αποσύνθεσης, όταν η προσεκτικά κατασκευασμένη αίσθηση του εαυτού μας φαίνεται να καταρρέει, που ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ωμή ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αυτή η αίσθηση κατακερματισμού μπορεί να αναδυθεί σε περιόδους υπαρξιακής κρίσης - όταν οι γνώριμες δομές νοήματος στη ζωή μας καταρρέουν. Αυτές οι κρίσεις μπορεί να μας αφήσουν να νιώσουμε χαμένοι, αποκομμένοι ή συγκλονισμένοι από το μεγάλο βάρος της ελευθερίας και της ευθύνης μας. Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, βαθιά ριζωμένη σε αυτή τη φιλοσοφική παράδοση, ενθαρρύνει τα άτομα να αντιμετωπίσουν αυτά τα συναισθήματα κατά μέτωπο. Αντί να προσπαθούμε να «φτιάξουμε» τα σπασμένα κομμάτια της ζωής μας, η εστίαση μετατοπίζεται προς την αποδοχή της αβεβαιότητας, την αποδοχή της παροδικότητας και την αναγνώριση των ευκαιριών για ανάπτυξη που προκύπτουν όταν η αίσθηση του εαυτού μας διαταράσσεται.

Στο επίκεντρο της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας βρίσκεται η αναγνώριση ότι οι εγγενείς ανησυχίες της ζωής - γύρω από το θάνατο, την απομόνωση και την έλλειψη νοήματος - είναι καθολικές εμπειρίες. Ωστόσο, αντί να τα θεωρούμε αυτά ως πηγές απόγνωσης, τα βλέπουμε ως ουσιαστικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Με την ενασχόληση με αυτά τα υπαρξιακά δεδομένα, μπορούμε να αρχίσουμε να καλλιεργούμε μια βαθύτερη αίσθηση αυθεντικότητας, μια αίσθηση που δεν εξαρτάται από την εξωτερική αναγνώριση ή την επιφανειακή πληρότητα, αλλά έχει τις ρίζες της στην κατανόηση ότι η ζωή μας διαρκώς ξεδιπλώνεται.

Αυτή η προοπτική αναφέρεται επίσης στην ανθρώπινη εμπειρία της υπαρξιακής απομόνωσης. Ανεξάρτητα από το πόσο συνδεδεμένοι είμαστε με τους άλλους, πρέπει τελικά να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι είμαστε μόνοι μας στο να δώσουμε νόημα στην ύπαρξή μας. Αν και αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να προκαλεί σύγχυση, προσφέρει επίσης την ευκαιρία να οικοδομήσουμε πιο αυθεντικές σχέσεις. Όταν αναγνωρίζουμε την κοινή ευαλωτότητα που συνοδεύει την ανθρώπινη ύπαρξη, οι σχέσεις μας με τους άλλους μπορούν να εμβαθύνουν, βασιζόμενες όχι στην εξάρτηση, αλλά στην αμοιβαία αναγνώριση των ατομικών μας αγώνων.

Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία μας καλεί να αποδεχτούμε ότι ο εαυτός μας δεν είναι ποτέ στατικός ή πλήρης. Αντί να αγωνιζόμαστε για μια ανέφικτη αίσθηση ολότητας, μας ενθαρρύνει να ζούμε με τα θραύσματά μας, να αγκαλιάζουμε τις στιγμές που η ζωή μοιάζει χαοτική ή ασύνδετη. Αυτές δεν είναι αποτυχίες, αλλά ευκαιρίες να ασχοληθούμε με την ελευθερία και την ευθύνη μας με έναν βαθύτερο, πιο ουσιαστικό τρόπο.

Επιπλέον, το θέμα της ενσάρκωσης παίζει σημαντικό ρόλο στην υπαρξιακή σκέψη. Δεν είμαστε απλώς μυαλά- είμαστε σώματα, και η φυσική μας ύπαρξη αποτελεί εγγενές μέρος της ύπαρξής μας. Η αναγνώριση της ευθραυστότητας του σώματος -των περιορισμών του και της αναπόφευκτης φθοράς του- μπορεί να προκαλέσει υπαρξιακό άγχος, αλλά φέρνει επίσης μια οξεία επίγνωση της πολυτιμότητας της ζωής. Αυτή η συνειδητοποίηση μας καλεί να φροντίσουμε τον εαυτό μας ολιστικά, τιμώντας τόσο το μυαλό όσο και το σώμα μας ως αλληλένδετες πτυχές της ύπαρξής μας.

Η υπαρξιακή φιλοσοφία και η θεραπεία, επομένως, δεν προσφέρουν λύσεις με τη συμβατική έννοια του όρου. Δεν επιδιώκουν να αποκαταστήσουν μια χαμένη αίσθηση ολότητας ή να δώσουν ανακουφιστικές απαντήσεις στα μεγαλύτερα ερωτήματα της ζωής. Αντίθετα, μας καλούν να αντιμετωπίσουμε τη δυσφορία της αβεβαιότητας, να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα του κατακερματισμένου εαυτού μας και να βρούμε νόημα στην ελευθερία και την ευθύνη που συνεπάγεται η αυθεντική ζωή.

Σε αυτό το ταξίδι, δεν επιδιώκουμε να «φτιάξουμε» τον εαυτό μας, αλλά να αγκαλιάσουμε τη ρωγμή ως ουσιαστικό μέρος του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Μαθαίνοντας να ζούμε με τις ρωγμές, μπορεί να ανακαλύψουμε ότι η ζωή μας είναι πιο πλούσια, πιο αυθεντική και πιο ουσιαστική από ό,τι είχαμε φανταστεί προηγουμένως. Raffaello Saracini M.Sc.